Luk 1 | RWOKARO | STEP | Oni ulungga Tiyopilas, kuli oni oowooyingga kandeye tewoongolo, Kristusndo noole kewoolonayimo ko telo ene tunootewoku, ngu bidodo nakangowolo. Ene oni Yesus enengo doongeyembo kenowonggoku ngulo mande etoyi, oni sungombo ngulo mande ingolo wesiyolo etoyi, ngu ingolo nakangowolo.

Luke 1

Lukndo Nga Mandega, Nga Tiyopilaslo Nakangowolo

1 Oni ulungga Tiyopilas, kuli oni oowooyingga kandeye tewoongolo, Kristusndo noole kewoolonayimo ko telo ene tunootewoku, ngu bidodo nakangowolo. Ene oni Yesus enengo doongeyembo kenowonggoku ngulo mande etoyi, oni sungombo ngulo mande ingolo wesiyolo etoyi, ngu ingolo nakangowolo. 3 Ngulo ngu, no nguya nga mandega nga gengo nakangooteno. Nalu pelunggano nga mande oo ngalo sumoo oowooyingga telo, damoni bidodo ingolo yowelo, asa, no mande nenengo oolengo kuli tunootewoku, ngu ataga nakangooteno. Ngulo ge komo gome nenengo oolengo ingo. No nga mandega nga nakangolo ge etunggelowonoku, ngu hamoo mande oolengo.

Anutlo Sambono Oni Oowooyi Engel Onindo Yon Tunoo Teweloyimbolo Sekarayiyano Ewolo

5 Ngu naluno, Herodndo Yudiya mela oo ngu bidodo sobosobo oni koleteyingo oodoni, ngu oni gula oowooyi Sekarayiya, ngundo Anutno woolo yeyingo oni telo oluwolo. Anutno woolo yeyingo oni ngu, Abayisa ngu Sekarayiyalo woolo yeyingo oni, watangga ngulo osiye. Ngulo baleyi oowooyi Ilisabet ngu, Eron oningga ngulo soweni. 6 Ngu oni elambalisa elayaga ngu, ene Anut doongeyimo ene oni nenengo oolengo oluwoli. Ngu elambalisa elayaga ngu Anut Oo Sembuli Ulungga, ngulo mamana mande oo ngu bidodo keyolo oluwoliyo. Ene oo biyomi gula ma tewolo. 7 Ngu elambalisa elayaga ngu, ene kuli dogoni oolengo. Ilisabet ngu ninggoo teyingo, ngulo elambalisa elayaga ngu ene simoo namboyali kini. 8 Sekarayiyalo keyimo woolo yeyingo oni ngu, ko tewelo mayewonggori. Sekarayiya ngu ene Anut doongeyimo woolo yeweloyi ko ngu teloluwolo. 9 Onindo Sekarayiyano sunggi yetoyi, ngundo ene Anutno woolo yeweloyi damonimo ene yambo ya ulunggano (Tempel) nguno ulo, Anut Oo Sembuli ulungga, nguno woolo ndindingo gomemu yewolo. 10 Ngu nalungga ngu, Anutno woolo ndindingododo yeweloyi naluwo, oni simoo bale oowooyingga oolengo endesina gooboongoolo, nguno Anutno yemboongelo oluwonggori.

11 Sekarayiya ko tewoodoni, asa, ngu naluno, Ulungga Oo Bidodo Sembuliga ngulo Sambono Engel oni gula kenootoni, woolo ndindingo yeweloyi nombo musiyo ngu kandeyi koondosina, dikatoni kenowolo. 12 Sekarayiya Sambono Engel oninggaku kenolo soliyokolo sosoleyingo ulungga oolengo tewolo. 13 Ene Sambono Engel oninggakundo sodedo elo ewolo. Sekarayiya, ge ma sosolewelo. Anutndo gengo yemboongengga ngu kuli ingowolo. Gengo balege Ilisabet, ngundo ngu nangongge simoongga yomoowa. Oowooyi ngu ge komo Yonya e! 14 Gengo nowoondoge ngu gome mete telo oluwaku, ngunonggo ge oni oni tewa. Baledo simoo yomootoni, asa, oni simoo bale oowooyingga oolengo, ene ngulo nguya oni oni tewanggo. 15 Ene ngu Oo Bidodo Sembuli Ulungga ngu doongeyimo, ene oowooyi ulungga oluwa. Ene Wayin sonoyi kowoomu, ko sono yanggangomu nguya ma newa. Ene nemi useyimo oolooteku ngu Yuka Kundingiyi ngundo newendemo ulo hangewa. 16 Enendo Iserel oni simoo bale oowooyingga oolengo mande yunootoni, nowoondoye yowoolengolo, enengo Anut ulungga nguno oololo keyowanggo. 17 Kuli, Anutndo Yuka Kundingiyimbo yanggango ulungga oolengo Ilayiya inootoni, ene Anutlo ko tewoku, ngundilo nangge, Yon nguya Yuka Kundingiyimbolo yanggangonimo, Anutlo ko ngu tewa. Enendo simoo bale ululu hoolooweyelootoni, nowoondoye yowoolengoya, ngunonggo enengo simoo namboye nguya hoolooweyelootoyi, nowoondoye yowoolengolo, awanamoyemboya nowoondoye goboolo gulanangge yewanggo. Oni Anutlo damoni ma keyootenggoku ngulo nowoondoye nguya enengo mandeni ingolo keyowanggo. Ngundilo damoningga ngunonggo oni simoo bale bidodo nowoondoye yomosiyootoni, oo bidodo Sembuli Ulungga ngulo mandeni ingowanggolo ewolo.

18 Sekarayiyando Sambono Engel onino ewolo. Noole balenemboya kuli dogoni yewoloku, ngulo simoo yomooweloyi naluwo ngu kuli kini tewolo. Ngundilo ngulo, no gengo mandega eteku ngu, ndatelo telo ingootoowe hamoo tewa? Ewolo.

19 Ngundilo etoni, Sambono Engel oni enebana mandeni gumilo ewolo. No Gebiriyel Anut doongeyimo dikalo oolooteno. Anut enengombo no sulenelootoni, no geno mande gome nga wesiyolo ewelo ombuteno. 20 Ariya, ge ingo! Ge nolo mandene nga nowoondogemo hamoo ma tete. Ngulo ngu ngandilo, ataga gengo gagige ngu wetumootoowe, ge mande ma ewa. Kootusina, nga oo nga tunootetoni ngu, nolo mandega nga, ngu hamoo oolengo enengo naluno engge tunootetoni ngu, asa, ge mete ko mande ewalo ewolo.

21 Oni simoo bale Sekarayiya, sobowoolo ingondudu bulibali ingolo ewonggo. Ndatelo ngulo, Sekarayiya nalu pelungga ene ya gumi kundingiyingga, nguno ootoolo endesina ma oolewolo ingootenggo. 22 Kootusina, Sekarayiya endesina oolelo, oni simoo baledoya mande eweloyi kini. Ngundilo ngulo, ene ingoyingo, ene ya gumi kundingiyi newendemo ameno oo sungo guladiloga Anutndo etungootoni kenootelo ingowonggori. Sekarayiya, ngu kandeyibo nangge mande tewootewoongolo enedodolo ewolo. Gagingo manggowo ngu wetumootoni, mande eweloyi ereremo kini.

23 Kootusina, Sekarayiya enengo ko kini tetoni, ngu naluno, ene enengo endemo ko toongewolo. 24 Kootusina, Sekarayiya baleyi oowooyi Ilisabet, useyidodo tewolo. Ngundilo tetoni, Ilisabet, ya newendemo kombo kandegula kombitelo oluwolo. 25 Oode ewolo. Oo Bidodo Sembuli Sembunayembo, ataga nolo sumange tenunolo, oni simoo bale doongeyemo oyumonengga ngu andangenunowolo ewolo.

Sambono Engelndo Mariyano Yesus Tunooteweloyi, Ngulo Ewolo

26 Ilisabet, kombo kandegula gidembolo gulanangge useyidodo tewoolo. Ngu naluno, Anutndo Sambono Engel oni oowooyi Gebiriyel suleyootoni, Nasaret, ende ulungga, Galili melako, nguno oluwolo. 27 Ngu endemo nguno, ene bale buniyo gula, ene simoo gulaya ma weleyingongga, nguno mande yolo oolouwolo. Ngu balega ngu simoo gulano kametenilo sunggi yewolo. Ngu simoongga ngu oowooyi Yosep. Yosep ngu Dewitlo soweni. Ngu balega ngu, oowooyi Mariya. 28 Gebiriyel eneno oololo ewolo. Ge oni oni teya ootoo, Anutndo ge bingamingge awuno okoote. Anutndo kumana ge gunooteku, Oo Sembuli geya oolootelo ewolo.

29 Mariyando ngu mandega ngu ingolo, sosolelo, ingondudu ulungga telo, enengo newendemonggo ewolo. Ndawugalo ngulo, ngu simoongga ngundo ombulo nono ngandilo ete? Ewolo. 30 Anutlo Sambono Oni Engelndo Mariyano ewolo. Mariya, ge ma sosolewelo. Anutno newende ngu gengo gome ingolo, sumangeni gunoote. 31 Gome ingo! Ge usenggedodo telo nangongge simoongga yomoowa. Ngu oowooyi ngu, ge komo Yesusya e! 32 Ngu oningga ngu, oni ulungga oolengo oluwa. Ngu oningga nguya ngandilo ewanggoku, ene Anut bingaminidodo enengo nangonilo ewolo. Anutndo ene yolo, sobosobo oni koleteyingo ulungga yetoni oluwa. Enengo osiyi Dewitndo sobosobo koleteyingongga, ngundo ko tewoku, ene ngundilo nangge ko tewa. 33 Ene ngu oo bidodo sobosobo koletelo oni, ngundo ngu, Yekob Iserel ngulo soweni, ngulo sobosobo suwoo suwoo oluwa. Enengo oo bidodo sobowooteku nalu ngu ma kinitewalo ewolo.

34 Mariyando ngundilo ingolo sumoo ewolo. No simoo gulaya ma welewolo. Ngulo gengo mandega eteku ngu, ndatelo telo, engge tunootewa? Ewolo.

35 Sambono Engelndo mande gumilo ewolo. Anutlo Yuka Kundingiyi ngu geno ombuwa. Anutlo yanggangoni awuno oolengo, ngundo ge wilinggelolo kuduwoonggunowa. Ngundilo tetoni, kootusina ngu simoongga ngu ge yomoowa. Onindo enedodo ngandilo ewanggo. Ene oni kundingi, Anut Nangonilo ewanggo. 36 Ingo! Momongge, Ilisabet ngu, ene kuli bale dogoni ngu, ene nguya useyimo simoongga ooloote. Kuli ngu, oni sungombo ewonggori. Ene ninggootete ewonggori. Ene ataga useyidodo oodoni, kombo kandegula gidembolo gulanangge kuli yokowolo. 37 Melako ngano, ko gula Anutndo teweloyi, kowuli ma ooloote. Hamoo oolengo kini. Anutndo ene oo bidodo temukowalo ewolo.

38 Mariyando gumi ewolo. Ene ngu ooga ngu nono eteku, ngu mete tewa. No ngu oo bidodo Sembuli, ngulo sulena bale nanggelo ewolo. Ariya, Sambono Oningga, ngundo Mariyando oo teteku ngu ingomukolo, ene toongewolo.

Mariyando Ilisabet Kenowelo Oolouwolo

39 Ngu naluno, Mariya ootookoolo oo bidodo yomosiyolo, sodedonangge yade yade oololo, Yudiya melako ende gula puli sanganimo nguno oolewolo. Ene Sekarayiyando yano oololo ya newendemo ulo, Ilisabetno ewolo. O momo, Ilisabet! Elo ewolo. 41 Ilisabetndo, Mariyalo, manggowo ingootoni, Ilisabet useyimo simoongonggaku palelo ooletoni, Yuka Kundingiyimbo Ilisabetlo newendemo ulo hangewolo. 42 Ngundilo tetoni, ene ki ulunggalo ewolo. Anutndo ge Kumana gunooteku ngu, gedo bale gidalega ngu dagayeloote. Ge usenggemo nangonggega oolooteku nguya ene kumanadodo. 43 No ndatelo ngulo, noolengo Oo Bidodo Sembuli Sembunaye, ngulo nemi, no bingamine okoowelo ombute? 44 Ingo! No mande gula geno ewelo. No sodenembo gengo manggoge ingootoowe, usenemo simoongga oolooteku, ngando palelo oolelo, oni oni tete. 45 Ndawugalo ngulo, Oo Bidodo Sembuli Sembunaye, ngundo mande wesiyolo eteku, ge nowoondoge hamoo teteku ngulo engge tunootewa. Ngulo ngu, Anutndo ge sobogelootoni, ge mete oni oni tewalo ewolo.

Mariyalo Yambo

46 Mariyando ewolo. Nolo nowoondonemonggo Oo Bidodo Sembuli, ngulo bingami oowooyi hahangelo okooteno. Nenengo gabone ngu Anutlo oni oni tete. Anut ngu nolo hooloowenelowolo. 48 No kuli ngu, enengo sulena bale owoolongo oodoowe ngu, Anut enengo sumange nunowolo. Asa, ngundilo ngulo, oni simoo bale kootusina tunootewanggoku, ngundo nguya nolo oowoone bingamine okoowanggo. 49 Anut yanggangonidodo oolengo, ngundo oo ulungga telo, no nunowolo. Enengo oowooyi kundingiyi oolengo olini! 50 Enengo sumangeningga ngu, oni enengo ingolo oowooyi okoolo manggowo keyolo oolootenggoku ngu, ko kootusina ngulo oni sowengga tunootewanggoku, ngu bidodomo nguya oluwa. 51 Enengo kandeyi yanggangomo, ngundo ko yanggango oolengo nenengo tete. Oni ene nowoondoyemonggo enengo bingamiyembolo nangge ingolo endeyootenggoku, ngundilo oni ngu, ene oweyelootoni, sungo sungo sawanggo. 52 Ene mela ngalo oo sobosobo oni yanggangoyedodo ngu yowoosootoni, enengo oowooye ameno ombutoyi, oni oowooye kini ngu yowokolo, enengo oowooye bingamiye okootoni, awuno oolewanggo. 53 Anutndo oni oodoolo kumoolo oolootenggoku ngu, ene oo gomemu yunootoni, oni sitowiyedodo telo oolootenggoku ngu, Anutndo ene oweyelootoni, kingo kande sawanggo. 54 Ene kuli osinaye Ebarahamno mande elo gosiyoyingo, ngulo nowoondoyi telo, enengo simooye kootusina tunootewanggoku, ngulo sumange yunowa. Ngulo ngu, ene noole enengo ko oni Iserel hoolooweyelolo sumange yunowalo ewolo.

56 Ngundilo elo, Mariya, ngu Ilisabetya, kombo kabusa oode yokolo, enengo endemo ko toongewolo.

Ilisabetndo Yon Yomoowoowolo

57 Ilisabetndo simoo yomooweloyi naluwo tunootetoni ngu, ene nangoni simoongga yomoowolo. 58 Ilisabetlo ende goboolo oni ko enengo sulena oniku nguya Ilisabetlo Anut Oo Bidodo Sembuli Sembunaye Ulungga, ngundo sumange teyinolo simoongga inowoku, ngulo mandeni ingolo, oni oni ulungga oolengo tewolo. 59 Nalu kandegula gidembolo kabusa, nguno (nalu 8) mayelo simooyenggaku moondeyi yomosiyolo, sunggi yeweloyimbolo yambo ya ulunggano, (Tempel) mayewonggo. Mayelo, gooboongoolo simooyengga ngulo oowooyi enengo eweyi oowooyi Sekarayiya ewatolo ewonggori. 60 Ngundilo etoyi, simooyengga ngu nemimbo ngu mandega ngu gumi ewolo. Kini, noole komo oowooyi Yonlo ewatolo ewolo.

61 Oni sungokundo nemimboya mande gumi ewonggo. Gengo gumoogumoongge degooge gula oowooyi ngundilo kinilo ewonggori.

62 Ngundilo telo, kande tewootewoo telo eweyi sumoo inolo, eweyimbo nangoni oowooyi ndatelo ewalo ewolo. 63 Sekarayiyando oo nakangoweloyi, oo ngulo kandeyibo tewootewoo telo sumoo ewolo. Ene nguno nangoni oowooyi nakangowelo, elo oowooyi Yonlo nakangowolo. Oniku ngundilo kenolo, ngulo ingondudu ulungga tewonggori. 64 Ngundilo nakangootoni ngu, asa, Sekarayiyalo gagingo tango yetoni, ene mande elo, Anut bingamilo okoowolo. 65 Ngundilo tetoni ngu, enengo ende goboolo oniku bidodo sosolewonggori. Ngulo mandeni ende ende toongetoni, ngulo mande mande ulungga elo ingolo, Yudiya mela pupulimo oolootenggoku oni, ngu bidodomo oolouwonggori. 66 Oni bidodo ngu mandega ngu ingolo, ngulo ingondudu ulungga nowoondoyemo ingolo ewonggori. Kootusina, ngu simooyengga ngu ndawuga tewa? Elo ewonggori. Oni simoo bale ene ingoyingoku, Anut oo bidodo Sembuli Sembunaye, ngulo yanggangoni, ngundo ngu simooyengga ngu sobowoote.

Sekarayiyando Yambo Utolo, Anutlo Bingami Okoowolo

67 Yuka Kundingiyimbo eweyi Sekarayiya, newendemo hangetoni, oo kootusina, tunooteweloyi ngu koletelolo ewolo. 68 Noolengo oo bidodo Sembuli Sembunaye, Iserel onilo Anutga, ngulo bingami okoowato. Ndawugalo ngulo, ene noole hoolooweyelowelo ombulo, noole enengo oni simoo bale uliyelowoolo ko yoyowelo ombuwa. 69 Anutndo enengo ko oni Dewit, ngulo sowenimonggo oni yanggango gula yeni, dikalo ngu, ngundo noole ko yoyowelo. 70 Ene kulimi enengo ingondudu eyingo oni kundingiyi, ngu manggoyemo mande ngundilo elo gosiyootoni, Anutndo noolengo longge oni yanggango ngu kandeyemonggo noole ko yoyolo; oni nooledodo nowoondoye biyomi yelo boguwootenggoku, ngu kandeyemonggo nguya ko yoyowa. 72 Ene noolengo osisambanaye ngu sumange teyunolo hoolooweyelowolo. Ene kulimi sunggi mande kundingiyi elo, ngulo suwoo suwoo ingondudu teloloote. Ene ma kapengoyewa. 73 Ene hamoo mande solumimonggo Ebarahamno sunggi mande ngandilo ewolo. Ene noolengo longge oni kandeyemonggo andangeyelolo yoyootoni, ngulo noole Anutlo koni tewelo ma sosolewato. Noole nalu bidodomo keda ootoolo, nguno ngu, noole gome nenengo oolengo kundingiyi ootoolo; asa, noole enengo koni damoni kundingiyimo, ko damoni gome nenengo nguno noole mete enengo doongeyimo endeyowato. 76 Ngundilo elo, Sekarayiya yowoolengolo nangoni kenolo ewolo. Ge nangone, oni geyolo geya elo Anut awuno oolengo ngulo ingondudu eyingo onilo ewanggo. Ge Oo Bidodo Sembuli Sembunaye, ngu koleteyinolo ngulo oole yomosiyoyinowa. 77 Gedo enengo oni simoo bale ngu, ngulo mande elo etuyelootoyi, ene nguno ingowanggo. Ene enengo mbumbuwaye andangeyunolo ko yoyowa. 78 Noolengo Anutga ngulo sumange ayibiyi ulungga, ngundo noolengo ngandilo tete. Anutndo enengo nangoni suleyootoni ombuteku, ngu noolengo nowoondonaye oo biyomi oolooteku andangeyunowa. Ngu sengelo ooleli toongooteku, ngundilo ene oni nowoondoyemo ooleli biyomi oolooteku, ngu himi yunowa. Ene Sambo ende himingga ngu yeni, nooleno ombulo himi ngu, oni ooleliko oolootenggoku, ko oni kumoowelo telo oolootenggoku nguya himi yunowa. Noolengo kenaye yoonenengootoni, ayibi imakeyingo, oole metemimo nguno oololo ombulo tewatolo ewolo.

80 Kootusina, ngu simooyenggaku ulu tetoni, enengo goweyi ingonduduni yukani nguya yanggangonidodo ulu tewolo. Ene toongelo, deguno oni kini melako nguno enesu nangge oluwokuno, ngu nalu nguno, ene Iserel oni simoo bale doongeyemo, Anutlo mande etuyelowelo tunootewa.